PVV-leider Geert Wilders stelt twee nieuwe informateurs voor die de onderhandelingen over een nieuw kabinet moeten leiden. Hij wil die functie toevertrouwen aan Elbert Dijkgraaf, voormalig Kamerlid van de SGP, en staatsraad van CDA-huize Richard van Zwol. Dat zei Wilders aan het begin van het Kamerdebat over de kabinetsformatie.

Van Zwol en Dijkgraaf gaan donderdag voor het eerst in gesprek met de partijleiders en zullen dan “goed kijken naar de werkafspraken” over de kabinetsonderhandelingen die de komende weken gaan plaatsvinden, aldus Van Zwol.

“We zijn nog een beetje aan het bijkomen van de verrassing dat wij het geworden zijn”, zegt Dijkgraaf na een eerste kennismakingsgesprek in de Tweede Kamer. De nieuwe informateurs zeggen het beiden belangrijk te vinden dat er snel een kabinet komt.

Wilders wil de nieuwe informateurs maximaal acht weken geven om de mogelijkheden tot een rechts ‘programkabinet’ te onderzoeken. Maar de onderhandelende partijen willen hun best doen om het sneller te doen, verzekert hij.

Het is de bedoeling dat PVV, VVD, NSC en BBB tot een akkoord op hoofdlijnen komen. Dat moet de basis vormen van een nieuw kabinet met meer afstand dan gebruikelijk tot de Tweede Kamer, maar dat wel kan rekenen op "zo breed mogelijke steun" in de volksvertegenwoordiging.

De beoogde informateurs hebben zelf aangegeven acht weken een redelijke termijn te vinden om de klus te klaren, zegt Wilders. "Maar ik kan namens de partijen zeggen dat als het eerder kan, dat we het natuurlijk eerder zullen doen."

Oud-informateur Kim Putters adviseerde vorige week in zijn eindverslag om PVV, VVD, NSC en BBB verder te laten praten over de vorming van wat hij een 'programkabinet' noemt. Dat is volgens Putters een vorm van een extraparlementair kabinet, waarbij de onderhandelende partijen een akkoord op hoofdlijnen moeten maken.

De PVV-leider prijst Dijkgraaf aan als een "gerespecteerd oud-collega". De econoom en hoogleraar zat van 2010 tot 2018 namens de SGP in de Tweede Kamer. Van Zwol is een voormalig topambtenaar en is sinds 2017 staatsraad bij de Raad van State. Hij was als secretaris betrokken bij de formatie van de kabinetten- Balkenende II en IV.

Wilders heeft er vertrouwen in dat de partijen in deze nieuwe ronde "eindelijk" aan de inhoud toekomen. Sinds de verkiezingen op 22 november spraken de vier partijen vooral met elkaar over rechtstatelijke bezwaren die met name NSC heeft tegen sommige standpunten van de PVV, en over de vorm waarin hun eventuele samenwerking moet worden gegoten.

Putters heeft de afgelopen weken "geweldig werk" geleverd, vindt Wilders. Na de eerste informatieronde onder leiding van Ronald Plasterk leek het door de PVV-leider gewenste rechtse kabinet ver uit zicht. Maar inmiddels zijn de vier partijen toch allemaal bereid verder te praten. "Dat is voor een groot deel op uw conto te schrijven", zei Wilders tegen Putters, die ook aanwezig is bij het debat.

Wilders: 'programkabinet' niet zijn idee

Het maakt Wilders niet uit hoe een nieuw kabinet heet "als wij als PVV maar een belangrijke rol spelen", zei hij in het debat over het eindverslag van oud-informateur Kim Putters. Putters introduceerde de term 'programkabinet'. "Het is niet mijn term, maar ik kan ermee leven", zei Wilders. "Dat is het eerlijke antwoord."

CU-fractievoorzitter Mirjam Bikker wilde van Wilders weten wat hij onder een 'programkabinet' verstaat. "Wat is daarin echt anders dan de afgelopen kabinetten", vroeg Bikker. Putters adviseert aan de Tweede Kamer dat PVV, VVD, NSC en BBB hier in de volgende informatieronde over gaan praten.

Wilders definieert een 'programkabinet' als een "kabinet dat zorgt voor een akkoord op hoofdlijnen".

Wilders is de discussie over de naam eigenlijk wel beu en zonde van de tijd om daar een groot deel van het debat aan te besteden. "Ik heb getekend voor een programkabinet. Laten we alsjeblieft snel aan het werk gaan en afspraken maken om zo snel mogelijk te zorgen dat in Nederland de problemen worden opgelost."

Wilders geeft ambitie om premier te worden niet op

Tijdens het debat ging Wilders ook in op zijn besluit om geen premier te worden en als partijleider in de Tweede Kamer te blijven. "Ik zal nog een keer minister-president worden", zei de PVV-leider daar over. "Niet vandaag, niet morgen, maar ik zal het worden met de steun van u, al die miljoenen mensen thuis, die ook in de toekomst de PVV nog groter zullen maken."

De fractievoorzitters van PVV, VVD, NSC en BBB hebben afgesproken om straks onder een nieuw kabinet in de Tweede Kamer te blijven. "Natuurlijk was ik liever minister-president geworden", herhaalde Wilders. "Mag het, als leider van de partij die met afstand de grootste is geworden. Maar mijn liefde voor dit land is groter dan mijn eigen positie."

Voor Stephan van Baarle (DENK) klonk Wilders' belofte dat hij premier zal worden eerder "als een dreigement". Hij mist zelfreflectie bij Wilders en riep op "uit zijn slachtofferrol te komen."

Mirjam Bikker (CU) wilde weten hoe Wilders zich gaat verhouden tot een nieuwe premier en in hoeverre hij bereid is een kabinet te steunen dat andere keuzes maakt dan de PVV zou willen. "Dat ligt net een slagje anders", reageerde Wilders.

Volgens hem bepalen de vier partijen de kaders waarbinnen de bewindslieden beleid mogen maken. Als voorbeeld zei hij: "Het mogen geen afspraken zijn die leiden tot meer migranten."

Laurens Dassen (Volt) vindt dat Wilders andere partijen ervoor de schuld geeft dat hij geen premier wordt. "Bent u in staat verantwoordelijkheid te nemen?" Wilders vond van wel. Hij noemde zijn belofte om in de Kamer te blijven "het ultieme bewijs dat ik de verantwoordelijkheid neem, want ik betaal er het grootste politieke offer voor".

LEES OOK: Wilders zegt het ‘staatsrechtelijk onjuist en ondemocratisch’ te vinden dat hij geen premier wordt – maar legt zich er wel bij neer